Thuốc lá điện tử là gì? Có thực sự vô hại?

Thuốc lá điện tử (EC-electronic cigarettes) là dụng cụ mô phỏng theo điếu thuốc lá, sử dụng pin và không dùng nguồn nguyên liệu thuốc lá thật. EC có nhiều hình dạng khác nhau thường là hình trụ, có thế có hình dạng giống hệt điếu thuốc lá hoặc khác.

Người sử dụng thuốc lá điện tử (TLĐT) đa phần sẽ lầm tưởng rằng: “khi hút TLĐT không có lan tỏa ra khói hay không có mùi khó chịu như hút thuốc lá điếu thông thường khác nên TLĐT ít độc hại hay không gây độc cho cơ thể người sử dụng và thậm chí nó còn giúp cai thuốc lá điếu thông thường”. Tuy nhiên, mức độ nguy hiểm của những loại TLĐT này chẳng kém gì thuốc lá điếu thông thường.

Theo trang thông tin của Bệnh viện Nhân dân 115, TLĐT không chỉ có hại cho sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến kinh tế, môi trường, cụ thể:

- Gây nghiện, ảnh hưởng phát triển não bộ của trẻ em và thanh thiếu niên;

- Tăng nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá điếu truyền thống;

- Thuốc lá điện tử có thể gây chấn thương nghiêm trọng do nổ pin;

- Tổn thương hệ hô hấp nghiêm trọng; Gây hại cho sức khỏe tim mạch;

- Gia tăng gánh nặng kinh tế cho hộ gia đình và quốc gia do chi phí để điều trị bệnh do sử dụng các sản phẩm này, giảm năng suất lao động do bị bệnh và tử vong sớm, và tổn thương tâm lý.;

- Thiết bị thuốc lá điện tử bao gồm nhiều thành phần (nhựa, pin, bảng mạch điện, lọ dung dịch điện tử…), bị vứt bỏ dưới dạng vỡ, nát có thể phát tán ra môi trường các chất độc hại như kim loại, axit, nicotine, v.v.

Như vậy, cần hiểu đúng rằng TLĐT không hoàn toàn an toàn. Khói thuốc lá điện tử vẫn chứa rất nhiều thành phần gây hại và tiềm ẩn nguy cơ gây hại, gồm nicotin, kim loại nặng như thiếc, hợp chất hữu cơ bay hơi và tác nhân gây ung thư.

Thực trạng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ Việt Nam hiện nay 

Tại Việt Nam, tỷ lệ sử dụng TLĐT trong giới trẻ đang gia tăng rất nhanh. Trong năm 2019, kết quả Điều tra sức khoẻ học sinh toàn cầu của WHO thực hiện tại 21 tỉnh, thành phố cho thấy: “Tỷ lệ sử dụng TLĐT tử tăng lên 2,6%”, so với tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử năm 2015 là 0,2%. Điều tra sức khoẻ học sinh toàn cầu của WHO tại 21 tỉnh, thành phố của Việt Nam cho thấy có đến 2,6% học sinh trong độ tuổi từ 13-17 hút TLĐT, tỷ lệ này ở học sinh thành thị là 3,4%.

Thuốc lá điện tử đang xâm nhập vào các trường học, ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh, sinh viên, đồng thời gây ra các hậu quả trước mắt và lâu dài về sức khỏe, kinh tế, xã hội. Một số lý do có thể lý giải như sau:

- Lý do thứ 1: TLĐT có hương vị hấp dẫn.

- Lý do thứ 2: Thiết kế sản phẩm ấn tượng tạo trào lưu và phong cách hướng đến giới trẻ.

- Lý do thứ 3: Sử dụng mạng xã hội để quảng cáo và tài trợ cho người nổi tiếng và có ảnh hưởng trên mạng xã hội.

- Lý do thứ 4: TLĐT tài trợ cho các chương trình lễ hội, sự kiện thể thao, âm nhạc,... tương đối nhiều để quảng cáo.

- Lý do thứ 5: Đặc biệt việc trưng bày tại điểm bán TLĐT hấp dẫn, giảm giá sản phẩm, quà tặng hấp dẫn, bán hàng trên các nền tảng mua bán trực tuyến để tăng khả năng tiếp cận và tiếp thị gián tiếp các sản phẩm thuốc lá trong các tác phẩm điện ảnh, chương trình truyền hình.

Biện pháp cần thực hiện để phòng, chống tác hại của TLĐT đối với học sinh, sinh viên

Trước thực trạng TLĐT đang xâm nhập vào các trường học trên cả nước, ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống, sức khỏe của học sinh, đồng thời, gây ra các hậu quả trước mắt và lâu dài về sức khỏe, kinh tế - xã hội, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã phối hợp với Bộ Y tế chỉ đạo các Sở GD&ĐT, các đơn vị giáo dục tăng cường kiểm tra, ngăn ngừa sử dụng các sản phẩm thuốc lá, bao gồm thuốc lá thế hệ mới, xây dựng môi trường không khói thuốc tại các cơ sở giáo dục; tăng cường tuyên truyền, phổ biến tác hại của việc sử dụng thuốc lá tới học sinh các cấp; tăng cường kiểm tra, phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp mua, bán, sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha tại các cơ sở giáo dục.

Cần phát huy tinh thần, trách nhiệm của mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên trong việc nắm bắt tâm lý, kịp thời phát hiện, hỗ trợ, ngăn chặn hành vi hút TLĐT của học sinh, đồng thời phối hợp giáo dục, định hướng các em nhận thức được tác hại đối với sức khỏe và tương lai, từ đó các em thay đổi hành vi theo những chuẩn mực tốt đẹp.

Ngoài ra, để tiếp tục đẩy lùi tình trạng hút thuốc lá trong lứa tuổi học đường, các trường học cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó có việc tuyên truyền bằng nhiều hình thức để nâng cao nhận thức về Luật và các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thực thi Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá. Thực hiện nghiêm Điều 11, Luật phòng chống tác hại của thuốc lá, triển khai thực hiện môi trường không khói thuốc và có chế tài xử lý các trường hợp vi phạm quy định./.