Sáng ngày 13/11/2018, Viện Thông tin khoa học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức buổi thông tin chuyên đề với hai chủ đề: “Nhận diện Chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương: Nội hàm, thực tiễn triển khai, tác động và triển vọng” và “Vài nét về chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và tác động đến Việt Nam”. Người trình bày là TS Trần Việt Thái, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Bộ Ngoại giao; đại biểu tham dự gồm có các cán bộ lãnh đạo, quản lý, các cán bộ nghiên cứu, giảng dạy ở các viện chuyên ngành, các đơn vị chức năng trong hệ thống Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Về Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương: Giới thiệu xuất xứ, bối cảnh ra đời; các nội dung cốt lõi; triển khai trên thực tế; dự báo tác động; lợi ích, cơ hội và thách thức đối với Việt Nam.

Từ tháng 3/2018, Mỹ chính thức sử dụng tên gọi “Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở” thay cho “tầm nhìn”, với hai thành tố về “tự do” và bốn thành tố về “rộng mở”. Chiến lược của Mỹ đề ra các nguyên tắc và cơ chế hoạt động, còn Chiến lược của Nhật Bản đề ra bốn mục tiêu và ba trụ cột chính (phổ biến và định hình các giá trị cơ bản, gia tăng sự phồn thịnh kinh tế, đảm bảo hoà bình và ổn định). Trên thực tế, Mỹ bắt đầu triển khai chiến lược này với việc thông qua Luật vận dụng thúc đẩy đầu tư phát triển tốt hơn (BUILD) và thành lập các định chế tài chính hỗ trợ các nước đang phát triển về kết cấu hạ tầng để cạnh tranh với sáng kiến “Vành đai, con đường” của Trung Quốc.

Việc thực hiện Chiến lược này được cho là có lợi cho Việt Nam, đặc biệt là nâng cao vị thế đối ngoại, tạo ra nhiều cơ hội về kinh tế - thương mại, an ninh - quốc phòng, hợp tác chuyên ngành hay xây dựng năng lực, nhưng cũng đặt ra không ít thách thức: Sức ép trong việc lựa chọn “bên”, tập hợp lực lượng trong khu vực thay đổi phức tạp.

Việt Nam cần theo dõi sát sao, đánh giá đúng diễn tiến, sớm định hình quan điểm và lựa chọn các nội dung hợp tác, đặc biệt là hợp tác kỹ thuật; chủ động cùng các thành viên ASEAN hình thành quan điểm chung đối với Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Về chiến tranh thương mại Mỹ - Trung: Trình bày sự leo thang căng thẳng của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung cả về quy mô và mức độ, lan nhanh từ lĩnh vực thương mại, đầu tư sang các lĩnh vực khác như an ninh, quốc phòng, ngoại giao mà gần đây là việc vạch trần, tố cáo các sai phạm của Trung Quốc như trong phát biểu của Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence tại Viện Hudson (Mỹ). Trung Quốc đáp trả bằng các biện pháp tương tự như ở thế yếu hơn.

Ngoài vấn đề thâm hụt và bất công về thương mại, nguyên nhân sâu xa của cuộc chiến được cho là xuất phát từ những vấn đề hệ trọng hơn đối với Mỹ như: tham vọng của Trung Quốc trong việc thống lĩnh công nghệ cao bằng Kế hoạch “Made in China 2025”, cạnh tranh soán ngôi số 1 của Mỹ trong nền kinh tế thế giới, thay đổi trật tự thế giới do Mỹ thống soái.

Cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung có thể kéo dài do Trung Quốc khó có thể nhượng bộ các vấn đề “mấu chốt” của họ, trong khi Mỹ rất quyết liệt và quyết tâm cao, tiềm lực lớn. Việt Nam cũng bị tác động bởi cuộc chiến này, đặc biệt là về tiền tệ và một số sản phẩm xuất khẩu.